De opknapbeurt van de Langendijk bij Acquoy (gemeente Geldermalsen) doet veel stof opwaaien. Culturele instanties zijn bang dat het historische karakter van de dijk wordt aangetast.

De Langendijk van Fort Asperen naar het dorpje Acquoy is een oase van rust. Een fazant trippelt in het struikgewas. Futen, ganzen en meerkoeten zoeken hun weg door de uitlopers van de Linge. Een paar wandelaars genieten van het voorjaarsweer. In de verte kondigt een stofwolk de komst van een voertuig aan. De wandelaars doen een stapje opzij. „’s Zomers is het nog erger”, weten ze uit ervaring.

Het dijkje met een lengte van anderhalve kilometer heeft de gemeente al heel wat hoofdbrekens gekost. „Bij droogte is er veel stof, maar er zitten ook gaten in de weg”, legt voorlichter Co van Leeuwen uit. „Bij het onderhoud is er lang sprake geweest van pappen en nathouden. Nu kiezen we voor een duurzame oplossing. Omwonenden ondervinden te veel overlast door de situatie.”

De problemen zijn van lieverlee verergerd. Onder meer door de toenemende belangstelling voor Fort Asperen. „Daar komen jaarlijks 25.000 tot 35.000 bezoekers”, zegt wethouder Van Maanen. Het overgrote deel daarvan rijdt een paar honderd meter over de Langendijk naar de parkeerplaats. „Bovendien zitten er fruittelers langs de dijk. Vroeger werd de oogst met een trekkertje weggebracht, tegenwoordig gebeurt dat met zwaarder materieel.”

Om de problemen op te lossen, ligt er een voorstel om de helft van de dijk –het bewoonde gedeelte– stevig aan te pakken. Daarbij blijft de landelijke uitstraling behouden, belooft de wethouder. Het onderbed van de dijk wordt gefreesd en er komt een slijtlaag met bitumen, een teerachtig aardolieproduct. Tot slot gaat er geel split over. „Op die manier zijn we een jaar of tien van het onderhoud af.”

Omwonenden gaan akkoord met de plannen; diverse instanties maken inmiddels bezwaar tegen de aanpak. Erfgoedvereniging Heemschut –een vereniging ter bescherming van cultuurmonumenten– wijst op de cultuurhistorische waarde van de dijk. De Langendijk is een tuimeldijk, die zo ontworpen is dat er bij hoge waterstanden overstromingen toegelaten werden. De dijk stamt uit de middeleeuwen en was onderdeel van de polderstructuur rond Acquoy. Als het water snel afgevoerd moest worden, werd de zanddijk afgegraven en kon hij als overlaat fungeren. Later werd dit systeem opgenomen in de Nieuwe Hollandse Waterlinie. „Wanneer je de Langendijk voor de helft verhardt, tast je het karakter van de dijk aan”, aldus de erfgoedvereniging. Zij stelt een alternatieve aanpak voor en vraagt B en W van Geldermalsen de onverharde Langendijk als gemeentelijk monument aan te wijzen.

In het kielzog van Heemschut dringt ook de Vereniging tot Behoud van het Lingelandschap –geadviseerd door Geldersch Landschap en Kasteelen– aan op een andere oplossing. Buurgemeente Lingewaal spreekt eveneens haar zorgen uit. De Geldermalsense PvdA-fractieleider Timmermans is het eens met de bezwaarmakers. „Fort Asperen trekt veel verkeer aan, dat kan de dijk niet hebben. Om dat op te lossen wil men nu de historische waarde van de dijk aantasten. Heel raar, zeker als je ziet dat er een paar honderd meter verderop voor veel geld een oude loopgraaf wordt nagemaakt. Laten we koesteren wat origineel is.”

Omwonenden zijn het daar niet mee eens. „Je praat wel anders als je hier woont”, zegt een bewoner die liever niet met zijn naam in de krant komt. „Dat stof is een ramp en bij regenachtig weer vallen de gaten in de dijk. De gemeente schuift die kuilen wel dicht, maar een paar dagen later is het weer mis.”

Wethouder Van Maanen belooft de bezwaarmakers alle opties te bekijken. „Probleem is dat de aangedragen alternatieven veel duurder zijn en minder lang meegaan. Maar we onderzoeken alle mogelijkheden. Uitgangspunt is dat de landelijke uitstraling behouden blijft. In 2019 hoopt de Nieuwe Hollandse Waterlinie op de Werelderfgoedlijst van Unesco te komen. Dat willen we natuurlijk niet in de weg staan.”