Zo snel mogelijk een platform oprichten waar alle historische verenigingen elkaar kunnen vinden. Dat was het ambitieuze plan van wethouder Rutger van Stappershoef, vlak na de fusie in 2019 van Geldermalsen, Lingewaal en Neerijnen tot gemeente West Betuwe. Want die nieuwe gemeente had maar liefst 24 dorpen en 2 stadjes.

Met onder andere cultuurhistorie, archeologie en monumenten in zijn portefeuille, verwachtte de wethouder dat de gemeenschappelijke geschiedenis voor verbinding zou kunnen zorgen. Zo werd op initiatief van de gemeente de Canoncommissie West Betuwe gevormd, als onderdeel van de Uitvoeringsagenda Cultuur en Kunst.

Marjan van Ooijen (Herwijnse historische vereniging Den Ouden Dijk), Karine van Drunen (Historische Kring West-Betuwe), Peter de Jong (Historische vereniging Spijk en Vogelswerf), Rita Boer Rookhuiszen (Historisch Genootschap Tricht) en Theo Witjes (Historische vereniging Oud Asperen) zetten hun schouders eronder.

Met hulp van Erfgoed Gelderland is het gelukt in de afgelopen paar jaar een historische canon samen te stellen waarin alle kernen benoemd worden, met vijftig zogenaamde ‘vensters’. Dat zijn geïllustreerde verhalen over de geschiedenis en cultuur, van prehistorie tot heden.

Mammoetschedel
Het onderwijs gaat hier ook van profiteren, volgens de commissie. ,,Er is een scholenwerkgroep actief in samenwerking met Welzijn West Betuwe, zodat zij bezoeklessen over de plaatselijke historie kunnen integreren in hun reguliere geschiedenislessen”, vertelt Karine.

En dat wordt geen saaie les. ,,Wat denk je bijvoorbeeld van de vondst van een naar schatting 30.000 jaar oude mammoetschedel in Heukelum? Na een dijkdoorbraak langs de Linge in 1820 zag een boer een grote schedel liggen in een door het water geslagen gat in zijn land. Het is de grootste in zijn soort ooit in Nederland gevonden, en is te bezichtigen in het Teylers Museum te Haarlem.”

En dan is er het verhaal over vrouwenemancipatie, zegt Marjan. ,,In 1964 werd Mieke van der Wall benoemd tot burgemeester van Geldermalsen. Daarmee was zij de eerste vrouwelijke burgemeester in provincie Gelderland en de tweede van het hele land.”

Ook al zijn er veel overeenkomsten tussen de kernen, zoals de aanwezigheid van steenfabrieken, kastelen, forten, eendenkooien en molens, moet iedere kern zich ook in de canon kunnen vinden, leggen de dames uit.

De plaatselijke bevolking heeft eveneens onderwerpen aangedragen. Aan de commissie de taak af te wegen wat wel en niet opgenomen werd, en waarom. ,,Bovendien is alles inhoudelijk nagetrokken op historische betrouwbaarheid, en van alle afbeeldingen is de bronvermelding gecontroleerd.”

Marjan bekent: ,,Ik heb hier ook veel van geleerd dat ik nog niet wist.” En ze is benieuwd naar de reacties. ,,Er zullen best mensen zijn die iets missen.” Maar de canon is niet statisch volgens haar.

,,De canoncommissie blijft bestaan, dus de gemeentelijke canon, onderdeel van de landelijke, kan altijd weer geactualiseerd worden.”

Verbinding en beleving
Behalve verbinden dient de historische canon nog een ander doel, namelijk de geschiedenis van West Betuwe beleefbaar maken.

Marjan legt uit: ,,We zorgen allereerst voor een stukje bewustwording, want de inwoners moeten ook weten wat er allemaal te zien is. En dan kun je bijvoorbeeld door het bezoek aan een molen, of een rondleiding in een eendenkooi de historie echt ervaren.”

Donderdag 11 mei wordt de canon in fort Asperen gepresenteerd. Daarna is die te vinden op www.mijngelderland.nl en www.beleefwestbetuwe.nl.